Difference between revisions of "Talk:Aa-Shuu-Dekei-Oo"
Line 1: | Line 1: | ||
− | ''' | + | 1 |
+ | |||
+ | '''Челер оюм челип орда''' | ||
+ | |||
+ | trot-P/F dun-1POSS trots-CV AUX-LOC | ||
+ | |||
+ | ''when my trotting dun trots'' | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Черде туман арый-ла бээр''' | ||
+ | |||
+ | land-LOC fog clear-CV-EMPH INCH | ||
+ | |||
+ | ''the tule fog (ground fog) clears'' | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Чечен уруг чаңнап орда''' | ||
+ | |||
+ | eloquent girl ...-CV AUX-LOC | ||
+ | |||
+ | ''when my eloquent girl ...'' | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Четчир сылдыс четчи-ле бээр''' | ||
+ | |||
+ | ... star ...-CV-EMPH INCH | ||
+ | |||
+ | |||
+ | 2 | ||
+ | |||
+ | '''Ортун карам ийи караа''' | ||
+ | |||
+ | ... dear two eye-3POSS | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Орай үнген шолбан-на ийин''' | ||
+ | |||
+ | late rise-PAST.1 star-EMPH EVID | ||
+ | |||
+ | ''the star that rises late'' | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Одуртпалак (чоон чажы)''' | ||
+ | |||
+ | ... thick braids-3POSS | ||
+ | |||
+ | ''her thick braids'' | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Оран-чуртум пөжү-ле ийин''' | ||
+ | |||
+ | country-1POSS ceder-3POSS-EMPH EVID | ||
+ | |||
+ | ''The ceder of my country'' | ||
+ | |||
+ | |||
+ | 3 | ||
+ | |||
+ | '''Базар оюм базып орда''' | ||
+ | |||
+ | amble-P/F dun-1POSS amble-CV AUX-LOC | ||
+ | |||
+ | ''when my ambling dun ambles'' | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Башкы туман арый-ла бээр''' | ||
+ | |||
+ | head-DAT fog clear-CV-EMPH INCH | ||
+ | |||
+ | ''in front the fog lifts'' | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Баштак карам (уруг) чаңнап орда''' | ||
+ | |||
+ | joking dear ...-CV AUX-LOC | ||
+ | |||
+ | ''when my humorous girl/dear'' | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Башкы сылдыс четчи-ле бээр''' | ||
− | + | in front star ...-CV-EMPH INCH | |
− | |||
− | + | 5 | |
− | ''' | + | '''Хеймер карам ийи караа''' |
− | + | young beloved two eye-3POSS | |
− | ''' | + | ''my young beloved's two eyes'' |
− | |||
− | ''' | + | '''Кежээ үнген шолбан-на ийин''' |
− | + | evening rise-PAST.I star-EMPH EVID | |
− | ''' | + | ''the star that rises in the evening'' |
− | |||
− | ''' | + | '''Хендир кара кежегези''' |
− | + | flax-ADJ black braids-3POSS | |
− | ''' | + | ''her flaxen black braids'' |
− | |||
− | ''' | + | '''Кедек черниң пөжү-ле ийин''' |
− | + | ADJ land-GEN ceder-3POSS-EMPH EVID | |
− | ''' | + | ''... land's ceder'' |
− | |||
− | ''' | + | '''челер /чел*/''' 1. trot of a horse; аът челип орган horse running at a trot; 2. trotters; челер аът trotting horse. |
− | ''' | + | '''чечен I''' 1) eloquent / eloquence; чечен менде, чечек черде посл. i have eloquence — the flower on the ground; чечен кижи eloquent man; ср. сөскүр; 2) straight and moving, accurate; чечен боо aimed rifle; 3) art; чечен чогаал artwork; чечен сөс бөлгүмү circle of artistic expression; чечен чугаа а) imagery speech; б) story; ср. рассказ. |
− | ''' | + | '''чаңнаар /чаңна*/''' 1) show their character; 2) do (каким-л. образом); эки чаңнаар do good; бак чаңнаар do badly; ср. аажылаар. |
− | 1 | + | '''четчир 1. /чедиш*/''' 1) miss, exist in sufficient quantity; мал чеми кышка четчир enough feed for the winter; 2) mature, ripen; колхозтуң тараазы четчи берген kolkhoz grain ripen; 3) reach adulthood, middle age 2. enough if enough, enough; шуут четчир хуусаа ample time |
− | + | '''арыыр /ары*/''' brush up, clean, scrape; суг арый берген the water became clear; хем доштан арый берген river cleared of ice; хир арый берген spot cleaned. | |
− | + | '''ортун''' average; ортун акызы middle brother; ортун оол middle son. | |
− | + | '''орай''' late; орай күзүн late autumn. | |
− | 2 | + | '''оран''' 1) country; state; изиг ораннар warm countries; 2) poetic earth, light, peace; үстүү оран myth. upper world, sky; алдыы оран миф. underworld; хүн ораны миф. paradise; аза ораны миф. hell; 3) locality, край/border; оран дүвү чер distant area; 4) place. |
− | + | '''оран-чурт''' country; см. оран, чурт. | |
− | + | '''базар /бас*/''' 1) pressure, apply pressure; push; squeeze каттын суун сы базар squeeze the juice from the berries; 2) перен. suppress; үймээнни базар suppress a mutiny; 3) перен. win; дайзынны базар defeat the enemy; даг дег караны довук дег ак базар посл. true to the nail to win a mountain of lies; 4) walk; walk; move оң будун база албас he cannot step onto right foot; дүрген базып олур walked quickly; 5) amble; базар аът pacer; базар оюм базып орда, башкы туман арый-ла бээр from the song when running dun my horse gait, dissolves the fog in front of me; 6) set (print, etc.); таңма базар stamp/set seal; штамп базар affix a stamp; демдек базар brand; 7) iron, ironing; хөйлең базар ironing a shirt; 8) polygram. imprinting, squeeze; 9) перен. gloss over, hide; багын базар hide their weakness; ср. базырар 2); оолдарын базар clutch of eggs (the chicken). | |
− | + | '''баштак''' joke, humor // playful, humorous, humorous; баштак кижи joker; баштак чугаа а) joke, joking conversation; б) humorous story; ср. баштактаныышкын. | |
− | + | '''хеймер''' last // last, the youngest (of children); хеймер оглу his youngest son; ◊ хеймер кара beloved. | |
− | + | '''хендир''' 1) cannabis // hemp; хендир үзү hemp oil; 2) flax // linen; ак хендир flax; ак хендир үрезини linseed; узун хендир flax; дыдыраш хендир flax; чиг хендир raw flax; ср. flax; 3) rope // rope; хендир аргамчы rope; хендир чада rope ladder; 4) thread. | |
− | + | '''карак''' 1) eye, eye mouth. // eye; карак агы white of the eye; карак огу, карак каразы pupil, apple mouth; карак шырыңмазы cornea; карак шоо vision, ability to see; караа четпес weak-eyed, близорукий, под-слеповатый; карак чажы слеза; карак шили очки; ср. көстүк; карак шилдээр надевать очки; карак-биле хемчээр определять (измерять) на глаз; карак аарыглары глазнЫе болезни; карак эмчизи окулист, глазной врач, глазник разг.; хырны тотса-даа, караа тотпас посл. живОт сыт, а глаза не сЫты (о жадном человеке: глаза завидущие); 2) карт. очкО; 3) глазОк (проросшего кар¬тофеля); картошка карактары глазки картофеля; 4) ячея; ◊ соңга караа окОшко; хүн караа сОлнечный диск, сОлнце; карак болур помогать, опекать; карак базар подмигивать; карак басчыр перемигиваться; карак суу төгер плакать; карак албас не сводить глаз, постоянно наблюдать; карак четпес ырак необозримая даль; карак четпес сарыг хову фольк. бескрайняя степь; карак оду Искры из глаз [посыпались]; караа ажыттынган, караа чырый берген начал понимать (букв. глаза открылись); караа чырыыр раз¬решиться от бремени, родить (о женщине); карак чаар замазы¬вать глаза, обманывать; втирать очки; карак ажыттаар стащить (украсть), улучив момент; поступить нечестно; карак чивеш дээр аразында мгновенно, в один миг; карак бо! что за чудо!; карак кызыл упОрный, настойчивый; рьяный, старательный // упОрно, настойчиво; рьЯно, старательно; карак кызыл демисел упОрная борьба. | |
− | + | '''кежээ''' 1 different. means. evening; кежээ апарган when evening; дыштанылга кежээзи вечер Отдыха; кежээ дургу, кежээни өттүр целый вечер, весь вечер; 2. at night; кежээ келир come in the evening. | |
− | + | '''пөш''' ceder II pine; пөш тооруу pine nuts. | |
− | + | '''ийин''' particle mitigation; in translation to intonation, word order: бо чылын дүжүт чаагай ийин was a good harvest this year; бис дүүн-не чедип келген бис ийин we went yesterday. | |
− | + | '''кежеге''' braid (braided hair); ср. чаш [чаъш]. | |
− | + | '''үнер /үн*/''' 1) different знач.. go out, leave, go; бажыңындан дашкаар үнер выйти из [своего] дома на улицу; хоолайдан ыш үнүп тур из трубы идёт дым; ажылга үнер выходить на работу; сандан үнер выйти из стрОя; бо саазындан ийи блокнот үнер из этой бумаги выйдет два блокнОта; дайындан үнер выйти из войны; 2) ascend, climb; альпинистер Мөңгүн-Тайганың шиш бажынга үнүп келгеннер альпинисты взошли (поднялись) на вершину Монгун--Тайгй; хүн үнүп келген сОлнце взошлО; 3) grow, rise; бо черлерге тараа эки үнүп турар в этих местах хлеб хорошО всхо¬дит (растёт); 4) climb; ыяш үнер влезть на дерево; 5) issued, leaving; чаа жур¬нал үнген вышел новый журнал; хүннүң үнер солун ежедневная газета; 6) брать начало (напр. о реке); бо хем дуу даг чанындан үнуп чыдар эта речка берёт на¬чало у той горы; 7) с направ. п. отправляться; аңчылар тайгаже үнүп турлар охотники отправляют¬ся в тайгу; 8) идти, демонстри¬роваться (о спектакле. кинокар¬тине); 9) как вспомогательный глагол выражает начинательный вид; ырлап үнер запеть, начать петь; хорадап үнер начать сер¬диться; 10) увольняться; ажылдан үнер уволиться с работы; 11) раздаваться, слышаться; каткы үнүп тур слышится смех; ◊ үнер дөзү источник; ном — билиглерниң үнер дөзү книга — источник знаний; үнер аргажок байдал безвыходное положение; үнериниң падежи грам. исхОдный падёж; үнер чер а) выезд, выход; 6) исток; хоорайдан үнер чер выезд из города; үнер эжик вы¬ход; хемниң үнер чери истОк реки; орук үндүрер проложить дорОгу (путь). |
Revision as of 18:42, 13 April 2010
1
Челер оюм челип орда
trot-P/F dun-1POSS trots-CV AUX-LOC
when my trotting dun trots
Черде туман арый-ла бээр
land-LOC fog clear-CV-EMPH INCH
the tule fog (ground fog) clears
Чечен уруг чаңнап орда
eloquent girl ...-CV AUX-LOC
when my eloquent girl ...
Четчир сылдыс четчи-ле бээр
... star ...-CV-EMPH INCH
2
Ортун карам ийи караа
... dear two eye-3POSS
Орай үнген шолбан-на ийин
late rise-PAST.1 star-EMPH EVID
the star that rises late
Одуртпалак (чоон чажы)
... thick braids-3POSS
her thick braids
Оран-чуртум пөжү-ле ийин
country-1POSS ceder-3POSS-EMPH EVID
The ceder of my country
3
Базар оюм базып орда
amble-P/F dun-1POSS amble-CV AUX-LOC
when my ambling dun ambles
Башкы туман арый-ла бээр
head-DAT fog clear-CV-EMPH INCH
in front the fog lifts
Баштак карам (уруг) чаңнап орда
joking dear ...-CV AUX-LOC
when my humorous girl/dear
Башкы сылдыс четчи-ле бээр
in front star ...-CV-EMPH INCH
5
Хеймер карам ийи караа
young beloved two eye-3POSS
my young beloved's two eyes
Кежээ үнген шолбан-на ийин
evening rise-PAST.I star-EMPH EVID
the star that rises in the evening
Хендир кара кежегези
flax-ADJ black braids-3POSS
her flaxen black braids
Кедек черниң пөжү-ле ийин
ADJ land-GEN ceder-3POSS-EMPH EVID
... land's ceder
челер /чел*/ 1. trot of a horse; аът челип орган horse running at a trot; 2. trotters; челер аът trotting horse.
чечен I 1) eloquent / eloquence; чечен менде, чечек черде посл. i have eloquence — the flower on the ground; чечен кижи eloquent man; ср. сөскүр; 2) straight and moving, accurate; чечен боо aimed rifle; 3) art; чечен чогаал artwork; чечен сөс бөлгүмү circle of artistic expression; чечен чугаа а) imagery speech; б) story; ср. рассказ.
чаңнаар /чаңна*/ 1) show their character; 2) do (каким-л. образом); эки чаңнаар do good; бак чаңнаар do badly; ср. аажылаар.
четчир 1. /чедиш*/ 1) miss, exist in sufficient quantity; мал чеми кышка четчир enough feed for the winter; 2) mature, ripen; колхозтуң тараазы четчи берген kolkhoz grain ripen; 3) reach adulthood, middle age 2. enough if enough, enough; шуут четчир хуусаа ample time
арыыр /ары*/ brush up, clean, scrape; суг арый берген the water became clear; хем доштан арый берген river cleared of ice; хир арый берген spot cleaned.
ортун average; ортун акызы middle brother; ортун оол middle son.
орай late; орай күзүн late autumn.
оран 1) country; state; изиг ораннар warm countries; 2) poetic earth, light, peace; үстүү оран myth. upper world, sky; алдыы оран миф. underworld; хүн ораны миф. paradise; аза ораны миф. hell; 3) locality, край/border; оран дүвү чер distant area; 4) place.
оран-чурт country; см. оран, чурт.
базар /бас*/ 1) pressure, apply pressure; push; squeeze каттын суун сы базар squeeze the juice from the berries; 2) перен. suppress; үймээнни базар suppress a mutiny; 3) перен. win; дайзынны базар defeat the enemy; даг дег караны довук дег ак базар посл. true to the nail to win a mountain of lies; 4) walk; walk; move оң будун база албас he cannot step onto right foot; дүрген базып олур walked quickly; 5) amble; базар аът pacer; базар оюм базып орда, башкы туман арый-ла бээр from the song when running dun my horse gait, dissolves the fog in front of me; 6) set (print, etc.); таңма базар stamp/set seal; штамп базар affix a stamp; демдек базар brand; 7) iron, ironing; хөйлең базар ironing a shirt; 8) polygram. imprinting, squeeze; 9) перен. gloss over, hide; багын базар hide their weakness; ср. базырар 2); оолдарын базар clutch of eggs (the chicken).
баштак joke, humor // playful, humorous, humorous; баштак кижи joker; баштак чугаа а) joke, joking conversation; б) humorous story; ср. баштактаныышкын.
хеймер last // last, the youngest (of children); хеймер оглу his youngest son; ◊ хеймер кара beloved.
хендир 1) cannabis // hemp; хендир үзү hemp oil; 2) flax // linen; ак хендир flax; ак хендир үрезини linseed; узун хендир flax; дыдыраш хендир flax; чиг хендир raw flax; ср. flax; 3) rope // rope; хендир аргамчы rope; хендир чада rope ladder; 4) thread.
карак 1) eye, eye mouth. // eye; карак агы white of the eye; карак огу, карак каразы pupil, apple mouth; карак шырыңмазы cornea; карак шоо vision, ability to see; караа четпес weak-eyed, близорукий, под-слеповатый; карак чажы слеза; карак шили очки; ср. көстүк; карак шилдээр надевать очки; карак-биле хемчээр определять (измерять) на глаз; карак аарыглары глазнЫе болезни; карак эмчизи окулист, глазной врач, глазник разг.; хырны тотса-даа, караа тотпас посл. живОт сыт, а глаза не сЫты (о жадном человеке: глаза завидущие); 2) карт. очкО; 3) глазОк (проросшего кар¬тофеля); картошка карактары глазки картофеля; 4) ячея; ◊ соңга караа окОшко; хүн караа сОлнечный диск, сОлнце; карак болур помогать, опекать; карак базар подмигивать; карак басчыр перемигиваться; карак суу төгер плакать; карак албас не сводить глаз, постоянно наблюдать; карак четпес ырак необозримая даль; карак четпес сарыг хову фольк. бескрайняя степь; карак оду Искры из глаз [посыпались]; караа ажыттынган, караа чырый берген начал понимать (букв. глаза открылись); караа чырыыр раз¬решиться от бремени, родить (о женщине); карак чаар замазы¬вать глаза, обманывать; втирать очки; карак ажыттаар стащить (украсть), улучив момент; поступить нечестно; карак чивеш дээр аразында мгновенно, в один миг; карак бо! что за чудо!; карак кызыл упОрный, настойчивый; рьяный, старательный // упОрно, настойчиво; рьЯно, старательно; карак кызыл демисел упОрная борьба.
кежээ 1 different. means. evening; кежээ апарган when evening; дыштанылга кежээзи вечер Отдыха; кежээ дургу, кежээни өттүр целый вечер, весь вечер; 2. at night; кежээ келир come in the evening.
пөш ceder II pine; пөш тооруу pine nuts.
ийин particle mitigation; in translation to intonation, word order: бо чылын дүжүт чаагай ийин was a good harvest this year; бис дүүн-не чедип келген бис ийин we went yesterday.
кежеге braid (braided hair); ср. чаш [чаъш].
үнер /үн*/ 1) different знач.. go out, leave, go; бажыңындан дашкаар үнер выйти из [своего] дома на улицу; хоолайдан ыш үнүп тур из трубы идёт дым; ажылга үнер выходить на работу; сандан үнер выйти из стрОя; бо саазындан ийи блокнот үнер из этой бумаги выйдет два блокнОта; дайындан үнер выйти из войны; 2) ascend, climb; альпинистер Мөңгүн-Тайганың шиш бажынга үнүп келгеннер альпинисты взошли (поднялись) на вершину Монгун--Тайгй; хүн үнүп келген сОлнце взошлО; 3) grow, rise; бо черлерге тараа эки үнүп турар в этих местах хлеб хорошО всхо¬дит (растёт); 4) climb; ыяш үнер влезть на дерево; 5) issued, leaving; чаа жур¬нал үнген вышел новый журнал; хүннүң үнер солун ежедневная газета; 6) брать начало (напр. о реке); бо хем дуу даг чанындан үнуп чыдар эта речка берёт на¬чало у той горы; 7) с направ. п. отправляться; аңчылар тайгаже үнүп турлар охотники отправляют¬ся в тайгу; 8) идти, демонстри¬роваться (о спектакле. кинокар¬тине); 9) как вспомогательный глагол выражает начинательный вид; ырлап үнер запеть, начать петь; хорадап үнер начать сер¬диться; 10) увольняться; ажылдан үнер уволиться с работы; 11) раздаваться, слышаться; каткы үнүп тур слышится смех; ◊ үнер дөзү источник; ном — билиглерниң үнер дөзү книга — источник знаний; үнер аргажок байдал безвыходное положение; үнериниң падежи грам. исхОдный падёж; үнер чер а) выезд, выход; 6) исток; хоорайдан үнер чер выезд из города; үнер эжик вы¬ход; хемниң үнер чери истОк реки; орук үндүрер проложить дорОгу (путь).